شاید یکی از اصلی ترین مباحث در زمینه باستان شناسی اسلامی ،ارائه تعریف و رسالتی برای آن باشد.به این معنی که باستان شناسی دوران اسلامی چیست؟آیا باستان شناسی دوران اسلامی در اصل چیزی جدای از باستان شناسی دوران تاریخی است؟
مجله اینترنتی باستان شناس : قبل از پرداختن به پیشینه ومفاهیم باستان شناسی اسلامی ،لازم است تعریفی اجمالی از خود باستان شناسی ارائه گردد.بنابر این اساس،بتوان جایگاه گرایش دوران اسلامی رامشخص نمود و رسالتهای پیش روی آن را تعریف کرد.باستان شناسی به مفهوم جامع تر دارای تعاریف مختلفی است و شاید مشهورترین آن شناخت گذشته انسان بر اساس شواهد و مدارک مادی باشد.باستان شناسی دوران اسلامی به منزله زمینه مستقل،حدود یکصد سال پیش ظهور کرد و پیدایش آن را باید در دو دسته جستجو کرد.یکی تاریخ هنر و دبگری مطالعات شرق شناسی.در ابتدا کاووشهای محوطه های اسلامی بیشتر به منظور کشف مصنوعات انجام می پذیرفت.شناخت و مطالعه در هنر و معماری اسلامی توسعه یافت و به قرون اولیه اسلام توجه زیادی میشد.یعنی دوره ای که متخصصان میتوانستند ظهور و پیشرفت فرهنگ اسلامی رادر آن پبگیری نمایند و اساس و ماهیت آن را کشف کنند.با کاووش در مراکز خلافت اموی اندلس(قرطبه)و شهر تاریخی سامرا،درباره هنرومعماری،شهرسازی و سفالگری آن دوران اطلاعات ارزشمندی به دست آمد و با قطعی بودن زمان ساخت سفالینه های مکشوف در آنجا،معیار دقیق و ارزشمندی برای تاریخگزاری اشیا کشف شده از مناطق اسلامی دیگر نیز به دست آمد.
مطالعات باستان شناسی در ایران از قرن ۱۵میلادی به بعد و با انتشار سفرنامه های سیاحان و جهانگردان خارجی آغاز وایران سرزمینی با پیشینه فرهنگی دیرین معرفی میشد.در آن سالها باستان شناسان بیشتر به مناطق ما قبل دوران اسلامی توجه می کردند تا در اوایل قرن ۲۰ آثار دوران اسلامی در محوطه هایی چون سلطان آباد،ری،و ورامین پیدا شد و مکانهایی همچون سیرجان و ساوه با حفاریهای قاچاق زیادی تخریب شد.درگرگان نیز در جریان حفاری ها ظروف سفالی و زیورآلات و ظروف شیشه ای زیادی از دوران اسلامی به دست آمد.کاووش در شهر قدیم شوش توسط فرانسویان،سیراف،ری،نیشابور وانتشار نتایج پژوهشهای محققانی چون پوپ،گدار،سیرو،مصطفوی و…در شناخت هنر ومعماری دوران مختلف بالاخص دوران اسلامی نقش بسزایی داشتند.
باستان شناسی اسلامی در ایران بیشتر شامل بررسی سیما منظرها و کاووش محوطه های باستان شناختی و همچنین مطالعه بناها و دست ساخته هایی است که از زمان غلبه اسلام ساخته شده اند.پژوهش در دوران اسلامی با عناصر و ساختارهای بسیاری از قبیل مساجد،مدارس،گورستانها،و بناهای یادمانی،سازه های حکومتی،ضرابخانه ها در ارتباط است.پس باستان شناسی اسلامی را باید علمی دانست که انواع مختلف فعالیتهای پژوهشی و باستان شناختی را در بر می گیرد.وبا حوزه هایی چون قوم نگاری،انسان شناسی،و سایر رشته های دیگر به منظور کسب اطلاعات و شناخت از فعالیتهای فرهنگی بشر در ارتباط است.
نظرات کاربران