در دنیای امروز، تأمین امنیت غذایی و ایجاد رشد اقتصادی پایدار از ضروریات بنیادین هر کشور بهشمار میرود. در این میان، صنایع غذایی و کشاورزی با ایفای نقش استراتژیک در تقویت ثبات اقتصادی و اجتماعی، علاوه بر ارتقای سطح سلامت جامعه، زمینههای نوینی برای بهرهوری بهینه از منابع طبیعی و خلق اشتغال فراهم میکنند. از یک سو، تولید محصولات غذایی با کیفیت بالا و رعایت استانداردهای ایمنی، موجبات ارتقای تغذیه و بهبود سلامت جمعی را فراهم میآورد؛ و از سوی دیگر، بهرهگیری هوشمندانه از منابع و ایجاد فرصتهای شغلی در حوزه کشاورزی، عامل اصلی توسعه اقتصادی و افزایش رفاه مردم محسوب میشود. در مواجهه با چالشهایی همچون افزایش جمعیت، تغییرات اقلیمی و نوسانات بازارهای جهانی، بهبود بهرهوری و نوآوری در این بخشها میتواند مسیر توسعهای مستحکم و پایدار را هموار سازد.
عوامل اقتصادی
شاخصهای اقتصادی متعددی نظیر رشد اقتصادی، نرخ بیکاری، تورم، نرخ بهره، ارزش ارز و قیمت کالاهایی چون نفت، فولاد و طلا، از مولفههای اصلی تأثیرگذار بر وضعیت کلی اقتصاد بهشمار میآیند. این شاخصها با تأثیر مستقیم بر درآمدهای عمومی و توان خرید خانوارها و نهادهای اقتصادی، نقش تعیینکنندهای در تعیین سطح زندگی مردم دارند. در این زمینه، سیاستهای مالی اتخاذ شده توسط دولتها از جمله تنظیم ساختار مالیاتی، کنترل هزینههای عمومی و برنامهریزیهای دقیق در حوزه استقراض، به عنوان ابزارهای کلیدی جهت هدایت اقتصاد عمل میکنند. تخصیص بهینه منابع، چه به صورت مستقیم و چه از طریق ابزارهای غیرمستقیم، نقشی حیاتی در جهتدهی به نحوه سرمایهگذاری و مصرف در کل اقتصاد ایفا میکند.
اقتصاد صنایع غذایی
اقتصاد صنایع غذایی شامل مجموعهای از اصول و رویکردها است که فرایندهای تولید، بازاریابی و توزیع مواد غذایی را به دقت بررسی میکند. این حوزه علاوه بر پرداختن به موضوعات حیاتی همچون امنیت غذایی و پایداری تولید، به تحلیل رفتار مصرفکننده و تأثیر آن بر سلامت عمومی نیز میپردازد. افزایش قیمت مواد غذایی، به ویژه در میان خانوارهایی که بخش عمدهای از درآمدشان صرف تغذیه میشود، موضوعی حساس و چالشبرانگیز محسوب میشود. تغییرات در مبادلات بینالمللی، بحرانهای بهداشتی و درگیریهای نظامی از جمله عواملی هستند که میتوانند زنجیره تأمین را مختل کرده و در نهایت قیمت نهایی محصولات را تغییر دهند.
در مدلهای مدرن اقتصادی مرتبط با صنایع غذایی، تلاش بر آن است که چرخه تولید به گونهای تنظیم شود که از ایجاد ضایعات جلوگیری شود؛ بهطوری که محصولات فرعی و ضایعات آلی بدون آلودگی به عنوان کود ارگانیک به خاک بازگردند. حفظ استانداردهای کیفی و ایمنی، در صدر اولویتهای این صنعت قرار دارد و پیشرفتهای مداوم در زمینههای بهبود ماندگاری، کیفیت و تنوع محصولات، زمینهساز ظهور فناوریهای نوین در صنعت غذایی شده است. اخبار و تحولات این حوزه معمولاً شامل نوآوریهای تکنولوژیکی در تولید، تغییرات در الگوهای مصرفی، اثرات بحرانهای اقتصادی، مسائل مربوط به ایمنی غذایی و تأثیر تغییرات اقلیمی بر تولید محصولات کشاورزی میباشد.
اقتصاد کشاورزی
اقتصاد کشاورزی، شاخهای از علم اقتصاد، به بررسی و بهبود فرآیندهای تولید، توزیع و مصرف محصولات غذایی و الیافی میپردازد. از طریق استفاده از نظریههای اقتصادی، این حوزه به مطالعه بهرهبرداری بهینه از زمین و منابع محدود در بخشهای مختلف کشاورزی میپردازد. در بازارهای کشاورزی، تعامل نیروهای عرضه و تقاضا تعیینکننده قیمتها و میزان تولید است. به همین ترتیب، بخش اقتصاد غذا که بخشی جدانشدنی از اقتصاد کشاورزی محسوب میشود، در تحلیل روندهای تولید و مصرف و تدوین سیاستهای مرتبط با تغذیه کشور نقش مهمی دارد.
اقتصاد کشاورزی در ابعاد مختلفی همچون تحلیل محیط زیست کشاورزی، رفتار مصرفکننده، مدیریت مزرعه و توسعه کشاورزی مورد بررسی قرار میگیرد. همچنین، در کنار بخشهایی نظیر اقتصاد گردشگری، میتواند تأثیرات مثبتی بر وضعیت اقتصادی و اجتماعی جامعه به همراه داشته باشد. پوشش خبری حوزه اقتصاد کشاورزی، تمامی فعالیتهای اقتصادی در زمینه تولید محصولات کشاورزی از جمله کشت گندم، جو، برنج، محصولات باغی، گیاهان دارویی و زینتی و همچنین دامپروری و پرورش طیور را در بر میگیرد.
نتیجهگیری
در مجموع، توسعه همزمان اقتصاد صنایع غذایی و کشاورزی، علاوه بر ارتقای سطح تغذیه و سلامت عمومی، به عنوان محرکی برای رشد اقتصادی و توسعه پایدار در کشورهای مختلف محسوب میشود. با توجه به چالشهای معاصر، اتخاذ سیاستهای هوشمندانه و بهرهگیری از فناوریهای نوین در این حوزهها، میتواند مسیر تحول و توسعهای موفق را هموار سازد.
محمدتقی امانپور، عضو هیئت مؤسس جهاد سازندگی و معاون ادوار آموزش تحقیقات این وزارتخانه، در یادداشتی سیاستی، به راهکارهای حل موضوع منابع آب کشور با روشهای گوناگون افزایش بهرهوری در آبیاری پرداخت.
در عصر تغییرات اقلیمی و بحران منابع طبیعی، بهرهگیری از فناوریهای نوین برای افزایش تابآوری کشاورزی امری گریزناپذیر است. بهنژادی جهشی، یکی از روشهای پیشرفته مبتنی بر فناوری هستهای، به این مهم کمک میکند.
«انجمن علمی مقابله و سازگاری با خشکی و خشکسالی» در یادداشتی خطاب به رئیسجمهور، شرط لازم بهبود شرایط آبی کشور را تمرکز بر ظرفیتهای محلی، فعال شدن نخبگان در تصمیمسازی، و سوق یافتن مدیریت منابع آب بهسوی حکمرانی یکپارچه، علمی، و مردمپایه دانست.
در حالی که رئیس اتحادیه نان سنگک تهران قیمت نان سنگک آزاد را بر اساس نرخ نامه داده شده به برخی نانوایان ،۲۵ هزار تومانی اعلام کرده است که پیگیری های خبرگزاری تسنیم نشان میدهد که نرخ مصوب جدیدی در حوزه نان توسط دولت یا اتاق اصناف ابلاغ نشده است.
رئیس بنیاد ملی گندمکاران ایران گفت: امروز تقریباً میزان خرید ما به دو میلیون و ۳۰۰ هزار تن رسید اما نزدیک به ۳۲ همت کشاورزان طلبکارند و معادل ۷۶ درصد طلب آنها هنوز پرداخت نشده است.
معاون امور اقتصادی و برنامه ریزی وزارت جهاد کشاورزی با تکذیب توقف واردات گوشت قرمز گفت: واردات این محصولات همچنان ادامه دارد، اما میزان آن کاهش یافته است.
رئیس اتحادیه سراسری مرغداران تخمگذار میهن گفت: امسال وزارت جهاد کشاورزی نرخ هر کیلوگرم تخم مرغ را درب واحدهای تولیدی ۶۱ هزار تومان تعیین کرده است که ۳.۵ درصد رشد دارد.
سخنگوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور از حدنگاری و تثبیت کامل مالکیت اراضی کشاورزی کشور تا پایان سال خبر داد و گفت: تاکنون با همکاری وزارت جهاد کشاورزی و سازمان امور اراضی بیش از ۷۷ درصد اراضی کشاورزی را حدنگاری کردهایم.
طرح جهش تولید در دیمزارها که طرحی تقریبا موفق به حساب میآمد، این بار با شکلی مشابه برای افزایش تولید گوشت قرمز و خودکفایی در تولید آنها در بازهی سهساله در نظر گرفته شده است و برای اجرای این طرح، تسهیلات مختلف از جمله تسهیلات مالی دیده شده است.
رییس مرکز توسعه مکانیزاسیون و صنایع کشاورزی از تخصیص و ابلاغ ۶ هزار میلیارد تومان اعتبار ویژه تسهیلات خرید ماشینها، ادوات و تجهیزات کشاورزی با اولویت توسعه فناوریهای نوین و با برشهای استانی به سازمانهای جهادکشاورزی استانها خبر داد.